เข้าใจคำศัพท์ให้ชัด ก่อนสร้างระบบ API ที่ดี
ในโลกของการพัฒนาเว็บแอปพลิเคชันและระบบซอฟต์แวร์สมัยใหม่ เรามักจะได้ยินคำว่า “REST API” และ “RESTful API” บ่อยครั้งจนดูเหมือนใช้แทนกันได้ แต่จริง ๆ แล้วคำสองคำนี้มีความหมายที่แตกต่างกันเล็กน้อยในเชิงแนวคิด ถึงแม้ในทางปฏิบัติจะมีการใช้ปะปนกันก็ตาม
บทความนี้จะอธิบายความแตกต่างและความเหมือนของ REST API และ RESTful API แบบชัดเจน พร้อมตัวอย่างง่าย ๆ เพื่อให้ทั้งมือใหม่และมืออาชีพเข้าใจตรงกันก่อนเริ่มพัฒนา
📌 คำจำกัดความพื้นฐาน
1. REST คืออะไร?
REST (Representational State Transfer) คือ สถาปัตยกรรม (Architectural Style) สำหรับการสื่อสารระหว่างระบบคอมพิวเตอร์ผ่านเครือข่าย เช่น อินเทอร์เน็ต โดยมีหลักสำคัญ 6 ข้อที่ระบบต้องยึดถือจึงจะเรียกว่า “RESTful”
หลักการสำคัญของ REST เช่น:
- Stateless (ไร้สถานะ)
- Uniform Interface (มีรูปแบบที่สม่ำเสมอ)
- Client-Server (แยกฝั่ง client กับ server)
- Cacheable (รองรับการแคช)
- Layered System (แยกชั้นการทำงาน)
- Code on Demand (เสริมด้วยโค้ดฝั่ง client ได้)
REST ถูกนำเสนอครั้งแรกในวิทยานิพนธ์ของ Roy Fielding หนึ่งในผู้พัฒนา HTTP โดยมีจุดประสงค์เพื่อสร้างรูปแบบการสื่อสารระหว่างระบบที่มีมาตรฐาน ชัดเจน และยืดหยุ่น
2. REST API คืออะไร?
REST API (หรือเรียกเต็ม ๆ ว่า “REST-based API”) คือ Application Programming Interface (API) ที่ใช้หลักการของ REST ในการออกแบบ เช่น ใช้ HTTP methods (GET, POST, PUT, DELETE) และ URL ในการสื่อสารกับข้อมูล เช่น:
GET /users => ดึงผู้ใช้ทั้งหมด GET /users/1 => ดึงผู้ใช้ ID = 1 POST /users => เพิ่มผู้ใช้ใหม่ PUT /users/1 => แก้ไขข้อมูล DELETE /users/1 => ลบผู้ใช้
แต่บางครั้ง REST API อาจละเลยหลักบางข้อของ REST เช่น ไม่มีการจัดการแคช หรือ API ที่เก็บสถานะไว้ในฝั่งเซิร์ฟเวอร์ ซึ่งไม่สอดคล้องกับแนวคิด REST แท้ ๆ
3. RESTful API คืออะไร?
RESTful API คือ REST API ที่ยึดตามหลักการของ REST อย่างครบถ้วน หรือใกล้เคียงที่สุดเท่าที่จะทำได้ กล่าวคือ เป็น API ที่ออกแบบให้ “ถูกต้องตามหลัก REST” มากที่สุด เช่น:
- ใช้ URL ที่เป็น Resource แท้จริง เช่น
/users/123, ไม่ใช่/getUser?id=123 - ใช้ HTTP Method ให้ตรงกับการกระทำ
- ไม่มีสถานะเก็บฝั่งเซิร์ฟเวอร์ (stateless)
- สามารถแคชได้ (Cacheable)
- มีโครงสร้างแยกฝั่ง Client และ Server
🔍 สรุปความเหมือน และความแตกต่าง
| หัวข้อ | REST API | RESTful API |
|---|---|---|
| ความหมาย | API ที่ใช้แนวคิด REST | API ที่ออกแบบให้เป็นไปตามแนวทาง REST อย่างแท้จริง |
| ข้อบังคับ | อาจยืดหยุ่น ไม่ยึดหลัก REST ทุกข้อ | ยึดหลัก REST 6 ข้อโดยเคร่งครัด |
| โครงสร้าง URL | อาจไม่ใช่ Resource แท้ เช่น /getUser.php | ต้องใช้รูปแบบ Resource เช่น /users/1 |
| Stateless | ไม่จำเป็นต้อง stateless เสมอไป | ต้องเป็น stateless เท่านั้น |
| การแคช | ไม่บังคับ | รองรับการแคชเสมอ |
| ใช้งานจริง | พบมากในระบบทั่วไป | ใช้ในระบบที่ต้องการมาตรฐานสูง เช่น microservices |
🎯 ยกตัวอย่างเพื่อให้เห็นภาพ
ตัวอย่าง API ที่ไม่ RESTful (แต่ก็เรียกว่า REST API ได้)
POST /getUserById.php?id=1
- ใช้
POSTแต่แค่ดึงข้อมูล
- URL ไม่ใช่ Resource
- ไม่ stateless เพราะบางครั้งใช้ session ฝั่ง server
ตัวอย่าง RESTful API
GET /users/1
- ใช้
GETเพื่อดึงข้อมูล
/users/1คือ Resource ชัดเจน
- stateless, client ส่ง token ทุกครั้ง
🤔 แล้วควรใช้คำไหน?
ในทางปฏิบัติ คำว่า REST API และ RESTful API มักถูกใช้แทนกันได้ และหลายคนใช้สลับกันโดยไม่แบ่งแยก อย่างไรก็ตาม หากต้องการความแม่นยำ:
- ใช้คำว่า REST API เมื่อ API นั้นมีการใช้หลักการ REST บางส่วน
- ใช้คำว่า RESTful API เมื่อ API ถูกออกแบบให้เป็นไปตามหลัก REST อย่างครบถ้วน
🧠 แล้วทำไมเรื่องนี้ถึงสำคัญ?
- สำหรับ นักพัฒนา ที่ต้องเขียน API เพื่อให้ระบบอื่นเรียกใช้งาน การเข้าใจว่า API ที่เราออกแบบนั้น RESTful จริงหรือไม่ ช่วยให้ API ใช้ง่าย ยืดหยุ่น และดูแลรักษาได้ง่าย
- สำหรับ ผู้เรียนใหม่ การเข้าใจคำศัพท์อย่างถูกต้องตั้งแต่ต้นจะช่วยให้ไม่สับสนในภายหลัง
- สำหรับ สถาปนิกระบบ (System Architect) การยึดแนวทาง RESTful ช่วยให้ระบบเติบโตได้ในระยะยาว รองรับการขยาย เช่น microservices หรือระบบ Cloud
✍️ บทส่งท้าย
REST API และ RESTful API มีความคล้ายกันมาก จนหลายคนเข้าใจว่าเหมือนกัน แต่ในเชิงแนวคิดนั้นแตกต่างกัน RESTful API คือการทำตามแนวทาง REST อย่างครบถ้วน ในขณะที่ REST API อาจใช้เพียงบางส่วนเท่านั้น
แม้ว่าในโลกความจริงเรามักจะใช้คำว่า REST API กันโดยทั่วไป แต่อย่างน้อย การเข้าใจความแตกต่างนี้จะช่วยให้เราพัฒนา API ได้อย่างมีมาตรฐาน และพร้อมสำหรับการขยายในอนาคต
